با تغيير الگوي كشت به حفظ منابع آبي كمك كنيم

افزون بر 90 ميليارد متر مكعب آب در بخش كشاورزي كشور استفاده مي شود كه به اعتقاد كارشناسان، حدود دو سوم آن به دليل راندمان پايين آبياري هدر مي رود و بهترين راه جبران، اصلاح الگوي كشت و اجراي روش آبياري نوين است.
آب و آباداني از ديرباز پيوندي ناگسستني دارند، به اين معني كه هر جا آب هست، زندگي و آباداني هم هست.
در اين ميان، پايان ناپذير بودن منابع آب، ذهنيتي است كه با توجه به حقايق موجود، نادرستي آن را امروز درك مي كنيم. زنگ خطر كاهش منابع آبي در سراسر جهان به صدا درآمده و به اعتقاد بسياري از كارشناسان، خشكي منابع آبي و خشكسالي در كمين كشور ما نيز نشسته است.
از سوي ديگر براساس برآوردها، در سال 2050 مردم جهان نيازمند 70 درصد غذاي بيشتر خواهند بود كه بالطبع منابع آبي بيشتري را مي طلبد.
كارشناسان امر معتقدند كه كشاورزي ناپايدار و كشت غير اصولي بيشترين آسيب را به بدنه منابع آبي وارد كرده كه در ايران، نمونه بارز آن خشك شدن درياچه اروميه به دليل مديريت نادرست منابع آبي و استفاده از كشت هاي ناهمگون با شرايط منطقه است.
از كل آب موجود در دنيا 97 درصد غيرقابل استفاده براي كشاورزي است و مقدار بسيار محدودي از آن، به طور مستقيم از سوي انسان مورد استفاده قرار مي گيرد. علاوه بر آن، بيش از 76 درصد از آب هاي كره زمين به صورت رودخانه هاي يخي از دسترس خارج شده و مقدار زيادي درعمق زمين ذخيره شده است،
بنابراين با توجه به اهميت موضوع و حفظ منابع آبي، بهره گيري از روش هاي نوين كشاورزي يكي از بهترين راه ها براي حفظ منابع آبي و تامين غذاي مورد نياز مردم است.
به واقع، با افزايش جمعيت و استفاده بي رويه از منابع آبي و بروز نمونه هايي از خشكسالي، ارزش و اهميت واقعي آب به عنوان مايه حيات مشخص شده، به گونه اي كه دولت ها را بر آن داشته است تا به سمت كشاورزي پايدار همراه با اصلاح كشت گام بردارند. ايران نيز با روي كار آمدن دولت تدبير و اميد در اين زمينه گام برداشته است.
آمارها نشان مي دهد از كل اراضي كشور حدود 18 ميليون هكتار زير كشت محصولات كشاورزي است كه از اين ميزان هشت ميليون هكتار به صورت آبي بهره برداري مي شوند. از حدود 95 ميليارد متر مكعب منابع آب مصرفي كشور، حدود 92 ميليارد متر مكعب در بخش كشاورزي استفاده مي شود كه شش درصد در بخش شهري، 1.5 درصد در صنعت و 5 درصد به صورت متفرقه مصرف مي شود.
بر اين اساس، بيشترين ميزان حجم آب مصرفي مربوط به بخش كشاورزي است، در حالي كه حجم زيادي آب نيز به علت آبياري نادرست و يا فرسوده بودن لوله ها هدر مي رود و بازدهي نسبت به اين ميزان آب بسيار پايين است. به عبارتي، كارشناسان امر معتقدند حدود دو سوم 92 ميليارد متر مكعب آب در بخش كشاورزي، به دليل راندمان پايين آبياري هدر مي رود.
چندي پيش نيز ايرينا بوكووا مديركل يونسكو در پيامي به مناسبت روز جهاني آب گفت: بيش از 700 ميليون نفر در جهان به آب سالم، تميز و مناسب براي يك زندگي سالم و بهداشتي دسترسي ندارند، تقاضا براي آب رو به افزايش است، به ويژه در حوزه اقتصادهاي در حال ظهور در نقاطي از جهان كه كشاورزي، صنعت و شهرها با سرعت زيادي در حال رشد و توسعه هستند، تاوان زيادي بايد پرداخت كرد به همين دليل آب در راس دستور كار جديد توسعه پايدار 2030 قرار دارد.
مدير كل يونسكو افزود: از ميان 2.3 ميليون مرگ مرتبط با آب در سال، 17 درصد مربوط به بيماري هاي قابل انتقال و آب آشاميدني ناسالم است به همين دليل تامين آب آشاميدني سالم و بهداشت در محل كار بايد به يك اولويت جهاني تبديل شود.
همچنين محمد جواد سروش مدير كل دفتر آب و خاك سازمان حفاظت محيط زيست به ايرنا گفته بود؛ بررسي ها نشان مي دهد از 609 دشتي كه در كشور وجود دارد، منابع آبي حدود 307 دشت ممنوعه و يا بحراني اعلام شده است كه اين نشان از وضعيت ناگوار منابع آبي به علت برداشت هاي بي رويه و مديريت نادرست دارد.
محسن سليماني روزبهاني مدير ملي طرح حفاظت از تالاب هاي ايران گفت: هدر رفت آب در ايران بيش از ميانگين جهاني است و بخش كشاورزي، بزرگترين مصرف كننده آب در كشور است. اصلاح الگوي كشت مهمترين روش براي كاهش مصرف آب كشاورزي و توسعه در اين بخش است.
وي افزود: ايران داراي اقليمي خشك و نيمه خشك است، بنابراين بهره برداري صحيح از منابع آبي از اهميت بسيار زيادي برخوردار است، علاوه بر اين در چند سال گذشته شاهد كاهش بارندگي و تاثير خشكسالي بر كشور بوده ايم كه موجب خشك شدن و در معرض تهديد قرار گرفتن تعداد زيادي از تالاب هاي كشور شده است.
وي به بخش كشاورزي به عنوان مهمترين عامل تهديد منابع آبي اشاره كرد و گفت: خشك شدن درياچه اروميه بارزترين نمونه عملكرد نادرست بخش كشاورزي است كه براي جبران آن در حال اجراي پروژه كشاورزي پايدار در اين حوضه هستيم كه با اجراي آن به صورت ميانگين، 35 درصد در مصرف منابع آبي حوضه آبريز درياچه صرفه جويي شده است.
سليماني گفت: پروژه كشاورزي پايدار از سال 2014- 2015 آغاز شد كه در فاز اول 41 روستا و فاز دوم 75 روستا را تحت پوشش قرار داد و قرار است در فاز سوم بيش از 90 روستا تحت پوشش قرار گيرد.
مدير طرح حفاظت از تالاب هاي ايران گفت: رويكرد ما در اين پروژه كار با جوامع محلي و برنامه ريزي مشاركتي با اين جوامع است كه تاكنون نيز بسيار موفق بوده ايم، زيرا وضعيت آبي كنوني درياچه اروميه علاوه بر بارش نزولات جوي، رها سازي آب از سدها، لايروبي نهرهاي منتهي به درياچه مرهون اجراي پروژه كشاورزي پايدار است زيرا 35 درصد صرفه جويي به سمت درياچه جاري شده است.
وي تاكيد كرد: زماني كه مردم خود به اهميت موضوع پي ببرند، قطعا همكاري خواهند كرد، بدون مشاركت جوامع محلي و سازمان هاي مردم نهاد ( NGO ) امكان مديريت منابعي مانند آب امكان پذير نيست.
سليماني توضيح داد: تغيير الگوي كشت تلفيقي از انتخاب گياه مناسب و آبياري مدرن است كه در دنيا در حال اجرا است و انتخاب ارقام مناسب و همسان با شرايط اقليمي منطقه، قطعا تاثير زيادي بر حفظ منابع آبي خواهد داشت.

منبع : ایرنا نیوز